Câu chuyện về chuối ngự “tiến vua”
Chuối ngự được trồng tại làng Đại Hoàng, xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam (xưa là phủ Lý Nhân). Người dân Đại Hoàng ghi lại trong sách sử địa phương, một lần vua Trần cùng đoàn tùy tùng xuôi thuyền từ kinh thành Thăng Long về hành cung Thiên Trường nghỉ chân tại Lý Nhân đã ăn thử giống chuối địa phương. Thấy loại quả ngon, vua ban thưởng và truyền cho người dân nhân giống. Từ đó, chuối làng Đại Hoàng được mang tên chuối Ngự, hay còn gọi là chuối tiến Vua.
Theo quan niệm của người dân địa phương, trong những ngày lễ tết có nải chuối ngự tiến vua dâng lên bàn thờ gia tiên là biểu tượng cho sự đủ đầy của năm mới bởi vẻ ngoài sáng đẹp, hương vị thơm ngon và đặc biệt là lịch sử văn hoá tốt đẹp của loại chuối này.
Chuối ngự Đại Hoàng - ẩn chứa tâm tình của người làng
Sở dĩ chuối ngự Đại Hoàng có hương vị đặc trưng như vậy là nhờ vào thổ nhưỡng đặc biệt của vùng đất nơi đây. Chuối ngự thích hợp với đất phù sa ven sông suối, thoát nước và giữ ẩm tốt, có nhiều đạm và kali. Ở các dải đất ven sông Châu Giang, huyện Lý Nhân, ngoài thổ nhưỡng thích hợp thì đặc điểm khí hậu gió mùa cũng là những điều kiện rất thích hợp cho cây chuối ngự sinh trưởng và phát triển.
Theo người dân địa phương, chuối ngự Đại Hoàng có 2 loại là chuối ngự trâu và chuối ngự mít. Chuối ngự mít quả nhỏ hơn, chỉ bằng hai ngón tay út chụm lại, ăn ngon hơn, ruột chuối vàng như múi mít, khi chín vỏ lốm đốm những chấm nâu hồng được gọi là chuối ngự tía. Còn chuối ngự trâu quả to, vỏ quả khi chín có màu vàng nhạt, ruột quả màu vàng nhạt, không có hương thơm.
Chuối ngự nức danh từ nhiều đời nay không chỉ nhờ thổ nhưỡng,khí hậu phù hợp mà còn do người dân địa phương chăm sóc bằng kỹ thuật riêng. Đó là tâm huyết, là sự trân trọng loại sản vật mang hồn cốt quê hương của người dân làng Đại Hoàng nói riêng và người dân tỉnh Hà Nam nói chung.
Trải qua biết bao thăng trầm cuộc sống nhưng loại đặc sản gắn với vùng đất đặc biệt này vẫn được người dân Đại Hoàng gìn giữ như lời căn dặn của Bác Hồ: “Đây là vật quý của Đại Hoàng nên lưu giữ”.
Chuối ngự Đại Hoàng đã và đang tiếp tục phát triển, không ngừng khẳng định vị thế, tên tuổi của mình trên thị trường Việt Nam. Trung tâm Sách Kỷ lục Việt Nam công bố chuối Ngự Đại Hoàng nằm trong top 50 loại trái cây đặc sản Việt Nam vào năm 2012.
