Nguồn cung nguyên liệu giảm
Số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, trong nửa đầu năm 2021 giá trị nhập khẩu cá ngừ của Việt Nam đạt gần 175 triệu USD, giảm 8,4% so với kỳ năm 2020.
Theo báo cáo Uỷ ban Nghề cá Trung Tây Thái Bình Dương (WCPFC), sản lượng đánh bắt cá ngừ của các nước như Đài Loan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Indonesia… đang có xu hướng sụt giảm do tác động của đại dịch và sự suy giảm nguồn lợi cá ngừ tại các đại dương.
Điều này dự kiến sẽ khiến cho nguồn cung cá ngừ trên thế giới trong thời gian tới giảm. Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp đã tìm cách tăng cường thu mua nguồn cá ngừ nguyên liệu trong nước.
Tuy nhiên, VASEP cho biết nguồn cung cá ngừ trong nước cũng không khả quan hơn. Việc các tỉnh thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 đã khiến cho hoạt động giao thương hải sản trong nước gặp khó khăn, giá thu mua hải sản tại các tỉnh giảm, thấp hơn rất nhiều so với mọi năm do nhu cầu tiêu thụ thấp.
Không những thế, tình trạng thiếu lao động biển, rồi chi phí nhiên liệu tăng cao khiến hoạt động sản xuất của ngư dân gặp rất nhiều khó khăn, nhiều người bị thua lỗ.
Hiện đang vào mùa cá nam nhưng tại các tỉnh đánh bắt trọng điểm như Bình Định, Khánh Hoà, Phú Yên hay Phan Thiết…, rất nhiều tàu cá đang nằm bờ. Điều này đã khiến cho nguồn cung cá ngừ nguyên liệu trong nước giảm.
Trong bối cảnh thiếu nguồn cung từ nhập khẩu, nhiều doanh nghiệp đã tăng cường thu mua nguồn cá ngừ nguyên liệu trong nước. Nhưng nguồn cung cá ngừ trong nước cũng không khả quan hơn, bởi các tỉnh thực hiện giãn cách theo Chỉ thị 16 khiến hoạt động giao thương hải sản trong nước gặp khó, giá thu mua hải sản tại các tỉnh giảm, thấp hơn rất nhiều so với mọi năm do nhu cầu tiêu thụ thấp.
Chi phí tăng cao
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP), hơn 1 tháng các địa phương đồng loạt thực hiện nghiêm túc và chặt chẽ Chỉ thị 16, các doanh nghiệp chỉ được hoạt động khi đảm bảo điều kiện "3 tại chỗ" hoặc "1 cung đường 2 địa điểm" để vừa phòng, chống dịch bệnh lây lan vào các nhà máy, các khu công nghiệp vừa tránh đứt gãy sản xuất.
Thế nhưng, trong thực tế thực hiện đã phát sinh nhiều khó khăn, bất cập tác động lớn tới việc bảo đảm an toàn phòng chống dịch cũng như nỗ lực duy trì sản xuất, xuất khẩu.
Hiện nay, chỉ có khoảng rất ít các doanh nghiệp cá ngừ đảm bảo được điều kiện "3 tại chỗ" và số lượng công nhân có thể huy động cũng chỉ 30-50%. Công suất sản xuất trung bình đã giảm chỉ còn 40-50% so với trước đây.
Ngoài ra, một loạt các biện pháp kiểm soát nhằm phòng chống dịch bệnh COVID-19 được các tỉnh thực hiện trong thời gian qua đã tạo ra nhiều bất cập, khiến cho việc vận chuyển lưu thông, vận chuyển cá ngừ nguyên liệu bị chậm trễ ảnh hưởng tới các hoạt động của các nhà máy chế biến.
Không những thế, theo các doanh nghiệp, tình trạng tắc nghẽn tại các cảng biển quốc tế và Việt Nam cũng đang khiến cho việc nhập khẩu nguyên liệu trở nên khó khăn và mất nhiều thời gian hơn.
Cụ thể, đình trệ tại cảng quốc tế Diêm Điền và một loạt cảng container quan trọng khác của Trung Quốc từ trung tuần trung tuần tháng 6 trở lại đây đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó có cá ngừ.
Do sự bùng phát của làn sóng Covid-19 trên cả nước, các nhà máy chế biến và xuất khẩu cá ngừ đang phải đối mặt với nhiều khó khăn như chi phí sản xuất tăng, thiếu công nhân, thiếu nguyên liệu…, một số nhà máy tại các tỉnh như Long An và TP.HCM phải tạm dừng hoạt động. Dự kiến sẽ ảnh hưởng tới kim ngạch xuất khẩu cá ngừ trong những tháng tới.
Thị trường xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam tăng chậm
Mỹ - thị trường xuất khẩu chính cá ngừ của Việt Nam, trong 3 tháng trở lại đây có xu hướng tăng trưởng chậm dần. Tính riêng trong tháng 7, xuất khẩu cá ngừ sang thị trường này đạt 28,6 triệu USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2020, nhưng thấp hơn so với tháng 6 trước đó. Trong khi đó, xuất khẩu cá ngừ sang khối thị trường EU trong tháng 7/2021 giảm 21% so với cùng kỳ năm 2020. Luỹ kế 7 tháng đầu năm 2021, giá trị xuất khẩu cá ngừ sang EU đạt gần 87 triệu USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2020. Mặc dù giá trị xuất khẩu cá ngừ sang thị trường này vẫn tăng so với cùng kỳ, nhưng từ tháng 5 trở lại đây lại có xu hướng giảm dần qua từng tháng, lý do là bởi giá cước vận chuyển tăng cao cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho các lô hàng xuất khẩu sang EU giảm. Thêm vào đó, việc hạn ngạch ưu đãi thuế quan đối với các sản phẩm cá ngừ chế biến theo thoả thuận trong EVFTA đã được áp dụng là một trong những nguyên nhân khiến xuất khẩu sang khối thị trường này bị chậm lại. CPTPP - khối thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của cá ngừ của Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng. Giá trị xuất khẩu sang khối này tiếp tục tăng so với cùng kỳ, tăng 6,5% đạt 7,4 triệu USD. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu qua từng tháng của năm 2021 cũng có xu hướng giảm dần.
