Nấm là thực phẩm được sử dụng rất nhiều trong tháng cô hồn, mùa Vu lan vì chế biến được rất nhiều món ăn, lại bổ dưỡng, ngon miệng. Giá nấm bình dân chỉ vài trăm ngàn đồng/kg nhưng loại nấm Tùng Nhung có giá khủng, bán với giá gần 5 chỉ vàng/kg.

Từ thời xa xưa, chỉ có những bậc vương giả như Nhật Hoàng mới có thể thưởng thức loại nấm đế vương này. Loại nấm này giúp tăng giá trị dinh dưỡng, bồi bổ sức khỏe, giảm đau nhức cho bệnh nhân ung thư và người bệnh đái tháo đường, giúp trẻ em mau lớn, cứng cáp. Ngoài ra, còn làm tăng hạnh phúc gia đình vì có tác dụng tăng cường sinh lực cho nam giới.

Trên thế giới có khoảng 100 loại nấm có thể ăn và làm thuốc được. Riêng ở Nhật Bản có loại nấm Matsutare, người Việt gọi là nấm Tùng Nhung vô cùng quý hiếm, bổ dưỡng, chỉ mọc vào dịp lễ Vu lan (khoảng tháng 8) trên rễ cây thông lớn ở trong những cánh rừng thông đỏ. Loại nấm này ẩn mình kỹ tới mức rất khó tìm, phải đào sâu lớp đất và lá thông rụng mới tìm thấy loại nấm quý này.

Đầu mùa giá loại nấm này dao động 25 – 30 triệu đồng một kg, vào mùa còn 18 triệu đồng. Giá bán đắt đỏ như vậy nhưng nhu cầu mua nấm Tùng Nhung (matsutake) vào tháng 7 Âm lịch vẫn tăng cao. Vì mùa thu hoạch đúng vào dịp lễ Vu Lan nên loại thực phẩm này được coi là món ăn chay hảo hạng của dân sành ăn.

Hai loại nấm Tùng Nhung được khách Việt chuộng mua nhiều nhất là nấm tươi và nấm khô. Giá mỗi kg nấm tươi dao động 18-20 triệu đồng, nấm khô 30 triệu đồng. Nhưng năm nay do ảnh hưởng của Covid-19, vận chuyển bằng đường hàng không khó khăn nên giá tăng hơn trước. Hiện mỗi kg nấm tươi nhập về khoảng 23-25 triệu đồng, nấm khô 35-40 triệu đồng, thậm chí hàng "tuyển" giá lên tới 45 triệu đồng một kg. Vì là loại hàng đắt đỏ, quý hiếm nên các mối buôn chỉ dám nhập số lượng ít, còn lại khách phải đặt thì mới có hàng.

Lý giải về sự đắt đỏ, chị Hương thông tin, nấm Tùng Nhung là dòng mọc tự nhiên ở vùng núi sâu Nhật Bản. Nấm có màu nâu nên khá giống với màu lá thông mục và màu đất nên rất khó để tìm kiếm. Trong một năm, cây chỉ mọc duy nhất vào tháng 8 và chỗ lên mầm sau này không bao giờ xuất hiện thêm được bất cứ dòng nấm nào khác.

Nấm Tùng Nhung bên ngoài có kích thước khá lớn, thân cao khoảng 8 – 10cm, chóp rộng từ 5 - 20cm. Bào tử màu trắng, mũ hình chóp tròn, thân dày thịt và có mùi thơm tự gỗ thông. Và trong nấm có chứa khoảng 18 loại vitamin, tiêu biểu như nhóm B1, B2, E và sở hữu lượng lớn protein, vi khoáng và chất xơ.

Ngoài là thực phẩm chứa nhiều dinh dưỡng, Tùng Nhung còn được biết tới là phương thuốc quý dùng trong Đông Y. Các chất trong nấm có khả năng phòng ngừa, hỗ trợ điều trị một số căn bệnh. Thế nên, nhiều nhà giàu Việt sẵn sàng rút ví hàng chục triệu đồng để mua dòng nấm thượng hạng.

Khác với các loại thông thường, khi chế biến nấm Nhật chỉ cần cắt bỏ phần đất, dùng khăn sạch lau phần vỏ và thái thật nhanh để tránh mất mùi. Ngoài nấu súp nấm thì có thể làm lẩu chay, nướng than hoa hoặc ăn cùng với cơm trắng.

Ở Việt Nam, nấm Tùng Nhung tuyết sơn cũng là loại đặc biệt quý hiếm: loại nấm này mọc trên các cánh rừng thông (Tùng) cổ thụ, trên các đỉnh núi cao cách mặt nước biển 3.500 m trở lên. Trong 1 năm có từ 7 đến 10 ngày Tuyết tan, đó là thời điểm nấm mọc lên. Loại nấm này là sản phẩm tiến Vua của các địa phương có nấm. Nấm Tùng Nhung được phân bố trên đỉnh núi Hoàng Liên Sơn của nước ta, nhưng có ý kiến cho rằng nấm đó không phải nấm Tùng Nhung Nhật.

Những tai nấm mới nhú có màu nâu như lá thông mục và màu đất chỉ mọc đúng dịp tháng 8, và hết tháng 8 chúng không mọc lên nữa. Ở nơi nấm mọc bị hái sẽ không bao giờ có lại cây nấm mọc lần thứ 2. Con người vẫn chưa thể trồng loại nấm này được mà chỉ có thể thu hoạch ngoài tự nhiên, vì thế mà nấm rất hiếm.

Nấm matsutake hay nấm Tùng Nhung là một loại nấm thường được tìm thấy ở những cánh rừng tùng quanh năm có mây mù, tuyết, độ ẩm cao, cách mặt nước biển từ 2.500 m, như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Bhutan... Tại những quốc gia này, nấm matsutake thường xem là loại nấm quý hiếm được dùng để làm quà biếu tặng. Nhưng nấm matsutake trở nên nổi tiếng và được biết tới nhiều thông qua các món ăn Nhật Bản. Chúng có mùi vị đặc thù, thơm, thịt dày, ăn giòn và ngọt thanh.

Món ăn độc đáo, hương vị quyến rũ, giá đắt đỏ

Mùi thơm của nấm Tùng Nhung do vỏ ngoài. Nấm hái về gột rửa, lau nhẹ bằng khăn ẩm, cắt gốc rồi rửa thật nhanh (vì rửa lâu sẽ mất mùi thơm và nước tự nhiên). Thịt nấm chưa chế biến màu trắng, mềm mịn, ngào ngạt hương thơm như nhựa thông (dù chưa chế biến), khi ăn có mùi vị rất đặc biệt mà không loại nấm nào có được.

Thịt nấm rất dày và mập, có nhiều chất xơ, vitamin như B1, B2, C... Khi thái nấm cũng thật kì công, phải lựa chọn một con dao sắc lẹm thái từng miếng một. Thái đến đâu lớp thịt nấm trắng mịn tỏa ra hương thơm như nhựa thông đến đấy, mặc dù nấm còn chưa được nấu chín.

Trong Đông y nấm Tùng Nhung là một trong những vị thuốc trường thọ, có tác dụng tái tạo tế bào, ngừa và triệt tiêu các tế bào ung thư. Với tính hàn, mát, giải độc tố… nấm Tùng Nhung được kết hợp trong các vị thuốc có tác dụng dung hoà, tạo hiệu quả cao cho các vị thuốc đông y khác. 

Trong ẩm thực nấm Tùng Nhung được người Nhật, Trung Hoa coi là nguyên liệu để đánh giá đẳng cấp của đầu bếp và món ăn, chế biến thành nhiều món ngon bổ mà xưa kia chỉ bậc vương giả mới được ăn. Nấm Tùng Nhung có tác dụng bồi bổ, tăng cường sinh lực cho nam giới, bổ dưỡng sức khỏe, giảm đau nhức cho bệnh nhân ung thư/ tiểu đường, giúp trẻ em mau lớn, cứng cáp. Đặc biệt, nấm Tùng Nhung hồi phục sức khoẻ nhanh nên trong cung đình được dùng như mỹ phẩm làm da trắng mịn, căng sáng bền lâu.

Nấm tươi đón tháng cô hồn tràn ngập thị trường và đắt khách

Nấm Tùng Nhung có thể chế biến thành nhiều món khác nhau như áp chảo với thịt bò Mỹ, nấu súp, xào cùng các loại rau thịt khác... đều tạo nên hương vị rất ấn tượng, thịt nấm dày và béo, giòn, ngon, ngọt thanh cùng hương thơm thoang thoảng quyến rũ. 

Một số bài thuốc dân gian: Người nóng sốt, dị ứng thời tiết… uống nước nấm Tùng Nhung tươi đúng hàm lượng là sốt lui trong 5 giờ. Người đi xa mệt mỏi có thể ăn sống 1 cây nấm Tùng Nhung để sức khoẻ nhanh chóng hồi phục. Ăn sống cần thái lát mỏng, chấm xì dầu và mù tạt hoặc bột canh… Vị nấm Tùng nhung sống thơm mát, giòn tan, bùi… rất ngon và rất lạ miệng. 

Đặc biệt là món lẩu nấm chay, thiếu nấm Tùng Nhung sẽ mất mùi thơm ngậy béo của thịt thực vật (thậm chí ngửi mùi lẩu thực khách không thể phát hiện ra đó là lẩu chay). Đầu bếp các nhà hàng lớn thường đưa nấm Tùng Nhung vào thực đơn để thể hiện đẳng cấp. Nấm được nấu với nước cốt xương và thịt từ gà ác, heo, baba, chim bồ câu, cá hồi, cá trình… Muốn nước lẩu ngon đầu bếp không được ninh quá kỹ vì sẽ làm mất đi tinh chất quý giá của nấm trong nước dùng.

Món ngon, đơn giản và giữ trọn vẹn hương vị độc đáo của nấm là nướng nấm Tùng Nhung trên than hoa. Khi lớp nước trên bề mặt nấm sôi, sém vàng, tứa nước tỏa mùi thơm ra thì lật nướng mặt kia, không lật nấm nhiều lần vì sẽ mất nước.

Tùng Nhung còn được chọn ngâm rượu nấm bí truyền. Cây nấm Tùng Nhung hái về tươi nhưng bé sẽ bị loại đem ngâm rượu trắng và các loại linh dược bí truyền. 30 ngày sau rượu có thể dùng, nhưng để ngâm tới 6 tháng, khi bình rượu chuyển màu vàng sóng sánh, hương thơm lạ, tươi mát và nồng ấm vị rượu, dư vị đọng lại rất lâu nơi cổ họng, uống thường xuyên sẽ gia tăng khả năng đề kháng của cơ thể.

Dân ghiền nấm Tùng Nhung gọi loại nấm này là "vua của các loài nấm", chỉ nhà giàu mới mua được nấm, thậm chí có tiền không phải muốn ăn là có. Mùa nấm Tùng Nhung nhiều nhà khá giả ở Hà Nội phải đặt hàng trong TP Hồ Chí Minh vài tuần mới có. Dù có giá đắt đỏ, khan hiếm nhưng nấm Tùng Nhung luôn "cháy hàng" do cung không đủ cầu.

Xem thêm:  Mâm cơm cúng ngày lễ Vu Lan báo hiếu gồm những gì?